स्तन क्यान्सर लागेको यसरी समयमै थाहा पाउन सकिन्छ !

डा. राजेन्द्र बराल क्यान्सर रोग विशेषज्ञ ►

महिलामा स्तन क्यान्सर हुने गरेको विभिन्न अनुसन्धानले देखाएको छ । स्तन क्यान्सर लागेको समयमै थाहा पाउन पनि सकिन्छ । उचित समयमा नै उपचार गर्न सकिएमा यसको उपचार पनि सम्भव छ । क्यान्सर शरीरको एउटा अंगबाट फैलिएर अर्को अंगमा पुग्छ । तर, महिलालाई मात्र नभएर पुरुषमा पनि स्तन क्यान्सर देखिएको छ । विश्वमा एक प्रतिशत पुरुषमा स्तन क्यान्सर भेटिएको छ । स्तनको मुन्टा दायाँबायाँ ढल्केको वा भित्र घुसेको छ भने क्यान्सरको जोखिम हुन सक्छ । स्तनमा क्यान्सर भए/नभएको हामी आफैँले पनि परीक्षण गर्न सक्छौँ । स्तनमा हुने सामान्य परिवर्तनलाई मात्र ध्यान दिने हो भने स्तन क्यान्सरको जोखिमबाट सजिलै बच्न सकिन्छ । स्तन क्यान्सरको पहिलो चरणमा नै थाहा पाउन सकिएमा उपचार गरेर सजिलै जोगिन सकिन्छ । स्तन क्यान्सर लागेको होरहोइन पत्ता लगाउन गरिने परीक्षणबारे क्यान्सर रोग विशेषज्ञ डा। राजेन्द्र बरालको सुझाब यस्तो छ स्

स्तन परीक्षण गर्ने तरिका
आफ्नो स्तनमा सामान्य परिवर्तन भएको तथा क्यान्सरको सम्भावना रेहको शंका लागेमा शरीरको माथिल्लो भागको कपडा फुकालेर ऐनामा आफ्नो स्तन हेर्नुपर्ने हुन्छ । यसरी ऐनामा हेर्दा आफ्ना दुईवटै स्तन बराबरी भए/नभएको राम्रोसँग निरीक्षण गर्नुपर्छ । स्तनमा सामान्य फरक भने सबैको हुन सक्छ । तर, दुईवटा स्तनको आकारमा धेरै नै फरक छ भने क्यान्सर हुने सम्भावना बढी हुन्छ ।

स्तनको आकार परीक्षण गरिसकेपछि दुवै हात माथि उठाएर काखीमा हेर्ने गर्नुपर्छ । धेरैजसो क्यान्सर शरीरमा गिर्खाबाट सुरु हुन्छ । दुवै हात माथि उठाएर हेर्दा काखीमा गिर्खा भएरनभएको थाहा पाउन सजिलो हुन्छ । यदि गिर्खाजस्तो डल्लो देखिएमा क्यान्सको जोखिम रहन्छ ।

गिर्खाको निरीक्षण गर्ने क्रममा काखीमा हेरेपछि कम्मरमा मज्जाले थिच्नुपर्छ । यसरी कम्मरमा मज्जाले थिच्दा भित्र लुकेका गिर्खाहरू बाहिर स्पष्ट देखिन्छन् । यसरी गिर्खा देखिएमा शंका मान्नुपर्ने हुन्छ । उचित उपचार र सल्लाहका लागि चिकित्सककहाँ जान सकिन्छ ।

दाहिने हातले देब्रे स्तन र देब्रे हातले दाहिने स्तन छाम्ने । यसरी छाम्ने क्रममा हातले बिस्तारै स्तनको वरिपरि परीक्षण गर्नुपर्ने हुन्छ । यसरी स्तनको वरिपरि छाम्दा वा थिच्दा गिर्खाहरू पत्ता लागेमा क्यान्सर पहिचान गर्न सजिलो हुन्छ । 

दाहिने हातले देब्रे स्तनको मुन्टा र देब्रे हातले दाहिने स्तनको मुन्टा निचोरेर पनि परीक्षण गर्न सकिन्छ । यसरी मुन्टा निचोर्दा पिप निस्कन पनि सक्छ । मुन्टाबाट पिप निस्किनु भनेको क्यान्सरको जोखिम निम्तिनु हो । त्यसैले हामीले स्तन परीक्षण गर्दा यस्ता कुराहरूमा ध्यान पुर्‍याउनुपर्छ ।

महिनावारीको समयमा यस्तो कुनै पनि परीक्षण गर्नुहुँदैन । सामान्यतया महिनावारीको अवधिमा शरीर सुनिएको हुन्छ । स्तन पनि सुनिएको हुन्छ । त्यसैले यस्तो अवस्थमा गिर्खाहरू छन् भने पनि देखिँदैनन् । महिनावारी भएको ५–६ दिनपछि मात्र स्तन परीक्षण गर्नुपर्छ । यसरी परीक्षण गर्दा सही जानकारी पाउन सजिलो हुन्छ । नयाँ पत्रिकाबाट