परिवारै गुमाएपछि एक्लिइन् राधिका

भाद्र ४, फालेलुङ (पाँचथर) । खोलामा एक्कासि बाढी आएपछि श्रीमान् र छोरी विद्युत् गृहभित्र छिरे । सानिमा र हजुरबालाई पछ्याउँदै नातिनी पनि त्यहीँ गइन् । उनी भने शौचालय छिरेकी थिइन् । निवाखोला माथिबाट ओइरिएर आएको बाढी पहिरोले श्रीमान्, छोरी र नातिनीलाई भेलमै मिसाइदियो ।

पाँचथर सदरमुकाम फिदिमदेखि २२ कोस सुदूर उत्तर फालेलुङ गाउँपालिका–३ मेमेङस्थित ताङलेपाकी ५२ वर्षीया राधिका राई बाढीपहिरोमा परिवार गुमाएपछि एक्लो भएकी छन् । गत शुक्रबार पति ५९ वर्षीय विष्णुभक्त, १३ वर्षीया छोरी गंगा र १३ वर्षीया नातिनी प्रियालाई बाढीले बगाएपछि एक्लो परेकी हुन् ।

चर्पीबाट निस्कँदा श्रीमान्, छोरी र नातिनीलाई सपनाझैं लाग्ने गरी एक्कासि बाढीमा मिसाइदिएको हेर्दाहेर्दै उनलाई पनि छालले तानिहाल्यो । माथिबाट आएका रूख, बोटबिरुवा, काठपात, बाँस र झाडीले छोपेर घाइते भइन् । बल्लबल्ल एउटा बिरुवा समाएर उम्किएर बाँचेकी उनी परिवारमा एक्लो भएकी छन् । स्थानीय स्वास्थ्य चौकीमा उपचार हुन नसकेपछि राधालाई फिदिमस्थित जिल्ला अस्पताल भर्ना गरिएको छ । ‘सम्झिँदा सपना जस्तै लाग्छ, उनीहरू ९श्रीमान्, छोरी र नातिनी० लाई कहाँ पुर्‍यायो रु’ अस्पतालको बेडबाट उठेर ५२ वर्षीया राधिकाले भनिन्, ‘घरबास छैन, खाने, लाउने केही छैन, सबै पहिरोले बगाइहाल्यो ।’ पति र नातिनी प्रियाको शव अझै भेटिएको छैन । छोरी गंगाको शव तीन दिनपछि एक किलोमिटर तल मेवाखोला दोभानमा फेला परेपछि दाहसंस्कार गरिएको छ । 

फालेलुङ गाउँपालिका–३ मेमेङका स्थानीयवासीको सक्रियतामा एक वर्षदेखि सञ्चालनमा रहेको २० किलोवाट क्षमताको निवाखोला लघुजलविद्युत् आयोजनाको चौकीदार रहेका विष्णुभक्त सपरिवार विद्युत्गृहमा बसेका थिए । गत कात्तिक १० गतेदेखि मासिक १० हजार रुपैयाँ पाउने गरी उपभोक्ता समितिले नियुक्ति दिएपछि विद्युत्गृह र कुलो हेरचाह गर्दै आएका राई परिवार खोला किनारमै बसोबास गर्थे । परिवारै गुमाएपछि राधिकालाई पर्नु पीडा परेको छ । 

ताङलेपादेखि आधा घण्टा तल निवाखोला लघु जलविद्युत् आयोजनामा सुरक्षाको काम गरेबापत मासिक पाउँदै आएको पारिश्रमिक तीन महिनादेखि नपाएको बताइन् ।

कुलो र उपकरणसहित विद्युत् गृह बाढीले बगाएपछि ताङलेपा, खोलाघारी सेपीडाँडा, विकटे, सल्लेनी, माङलेबुङ लगायत आसपासका एक सय ६७ घर उपभोक्ता ८ दिनदेखि विद्युत् सेवाबाट वञ्चित छन् । सोही गाउँको अर्को ४५ किलोवाट क्षमताको खेवाताम लघु जलविद्युत् आयोजनासमेत पूर्णरूपमा क्षतिग्रस्त भएको छ । खेवाताम लघु जलविद्युत् भत्किएपछि सात सय घरपरिवार अन्धकारमा बस्न बाध्य छन् । आयोजनाको विद्युत् गृह, कुलो र विद्युतीय उपकरण पूर्णरूपमा क्षतिग्रस्त छन् । 

मेमेङको तेर्सेनीलगायत आसपासका क्षेत्रमा सडक खन्न स्काभेटर ९डोजर० मेसिनले भित्तो खनेर थुपारेको माटो वर्षातले बगाएपछि पहिरो गएर पूरै गाउँ बगाएको स्थानीयवासीले बताए । फालेलुङ क्षेत्रमा बाढीपहिरोले घर, गोठ बगाएपछि भाँडाकुँडा, लत्ताकपडा, खाद्यान्न तथा उपभोग्य वस्तुको अभाव र हजारौं गाईभैंसी, भेडाबाख्रा, सुँगुरबंगुर, पशुपक्षी बगेर करोडौं रुपैयाँ बराबर नोक्सानी बेहोर्नुपरेको वडा नं। ३ का वडाध्यक्ष सोमबहादुर राईले बताए । उनका अनुसार बाढीपहिरोले मकै, कोदो, धान, अम्लिसो, अलैंची, अदुवा, आलु, सिमी, केराउ, मटर लगायत करोडौंको बालीनाली क्षति पुर्‍याएको छ । किसानले लगाएको बाली नष्ट भएपछि आगामी वर्ष पहिरोपीडित क्षेत्रमा खाद्यसंकटको सम्भावना बढेको स्थानीय मदन मुर्छना राईले बताए ।

यस्तै घरसहित पहिरोले बगाएर मृत्यु भएका फालेलुङ–४ एकतिनस्थित चुप्पादेनका ८३ वर्षीय त्रिलोचन विश्वकर्माको शव पनि त्यही दिन भेटेर दाहसंस्कार गरिएको छ । माछा मार्न गएका फालेलुङ–८ याङनामका मनराज केरुङलाई समेत सोही बाढीले बगाएको थियो । उनको शव पनि फेला परेको छैन । उनीहरूको खोजी कार्य जारी रहेको प्रमुख जिल्ला अधिकारी विनोदकुमार खड्काले बताए । 

यसैगरी उत्तरी पाँचथरको फालेलुङ गाउँपालिका क्षेत्रमा एक साताको अविरल वर्षा र बाढीपहिरोले दुई सय घरपरिवारभन्दा बढी विस्थापित भएका छन् । फालेलुङ गाउँपालिका–३ मेमेङको ताङलेपामा १६ घर, खोलाघारीमा ७ घर, माङलेबुङ १५ घर, विकटेमा ४८ घर, बुङछ्याङडाँडामा २४ घर, एकतिनको चुप्पादेनमा ६ घर, कुम्मायकमा दुई घर र फिदिम नगरक्षेत्रमा एउटा घर बाढीले बगाएको छ । जिल्ला प्रशासन कार्यालयले भने पूर्णक्षति १४ घर र आंशिक क्षति २६ घरपरिवार गरी ४० वटा घर पूर्णरूपमा क्षतिग्रस्त रहेको जनाएको छ । पहिरोपीडित ४० घरपरिवारलाई जिल्ला प्रशासन कार्यालयबाट १२ हजार रुपैयाँ नगद र खानेकुरा वितरण गरेको जनाएको छ । सरकारले मृतक परिवारलाई दुई लाख रुपैयाँ दिने घोषणा गरे पनि रकम आइनसकेको प्रमुख जिल्ला अधिकारी खड्काले बताए । 

फालेलुङ आसपासमा १५ ठाउँमा गएको ठूलठूलो पहिरोले लामो र छोटो दूरीका सडक, खानेपानी, लघु जलविद्युत् आयोजना र सार्वजानिक भवनमा क्षति पुर्‍याएको छ । फालेलुङ गाउँपालिका आसपासको क्षेत्रमा पहिरोको जोखिम कायमै रहेकाले स्थानीयवासी डराइरहेका छन् । फालेलुङ आसपासमा पहिरोले खानेपानीको मुहान र धाराहरू पुरिएपछि पिउनेपानीको अभाव छ । 

फालेलुङ क्षेत्रमा गएको बाढीपहिरोले घरबास उठेपछि खानेबस्ने समस्या छ । गाउँका वृद्धवृद्धा र बालबालिकाको स्वास्थ्यमा समस्या देखा परेको छ । बाढीपहिरोपीडितको खानेबस्ने टुंगो नभएपछि स्कुले बालबालिकालाई विद्यालय पठाउन कठिन भएको फालेलुङ–३ का रविन केरुङले बताए । बाढीपहिरोले बगाएका पशुपक्षी, चौपाया कुहिएर दुर्गन्ध फैलिएकाले माहामारी, भाइरल प्रकोपको लक्षण देखिन थालेको छ । कान्तिपुरमा प्रकाशित खबर ।